Prof. dr hab. med. Marcin Grabowski, kardiolog, specjalista chorób wewnętrznych, hipertensjolog
Pandemia COVID – 19 zmusiła do zmodyfikowania dotychczasowego sposobu leczenia wielu przewlekłych schorzeń. Jedną z dziedzin medycyny, w których znacznie wpłynęła na postępowanie, jest kardiologia. Niezbędne stało się wprowadzenie zmian w dotychczasowej opiece nad pacjentem z nadciśnieniem tętniczym. Z perspektywy pacjenta z nadciśnieniem tętniczym w dobie pandemii COVID – 19 istotne znaczenie może mieć kilka elementów.
Konieczność osiągania celu terapeutycznego
Nadciśnienie tętnicze stanowi jedną z chorób współistniejących, które najczęściej występują u pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID – 19, dlatego bardzo istotne znaczenie ma prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego i wczesne wykrywanie jego zbyt wysokich wartości. Szczególnie w okresie pandemii powinniśmy zwracać uwagę na pierwsze objawy nadciśnienia tętniczego i w sytuacji wystąpienia wartości pomiarów przekraczających granicę 140/90 mmHg skonsultować się ze specjalistą. Dokonania oceny może nastąpić przez lekarza pierwszego kontaktu lub kardiologa, który następnie wprowadzi odpowiednie postępowanie.
Kontrola czynników ryzyka chorób sercowo – naczyniowych
Obok nadciśnienia tętniczego pozostałe czynniki ryzyka takie jak cukrzyca czy zaburzenia lipidowe tj. podwyższony poziom cholesterolu, mają znaczenie i przyczyniają się do zwiększonego ryzyka sercowo – naczyniowego. Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym powinni zwracać uwagę na te współistniejące zaburzenia. Stwierdzenie nieprawidłowych wartości glukozy oraz cholesterolu we krwi, szczególnie u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym powinno skłaniać do rozpoczęcia terapii uwzględniającej zarówno postępowanie niefarmakologiczne, jak prawidłową dietę, a w sytuacjach znacznie podwyższonych wartości rozpoczęcie leczenia farmakologicznego. Obok wymienionych czynników ryzyka znaczenie ma także otyłość, szczególnie układająca się w tzw. zespół metaboliczny, czyli otyłość brzuszna, współistniejąca z cukrzycą, zaburzeniami lipidowymi oraz nadciśnieniem tętniczym. W sytuacji współistnienia tych schorzeń wskazana jest konsultacja z dokładną oceną stanu zdrowia pacjenta i jak najszybszym rozpoczęciem leczenia.
Intensywne leczenie nadciśnienia tętniczego
Pandemia COVID – 19 może powodować gorsze przestrzeganie zaleceń farmakologicznych przez pacjentów, w tym tych leczonych na nadciśnienie tętnicze. W tym okresie powinno zwrócić się uwagę na kontynuacje leczenia i dokładne dostosowanie do zaleconej farmakoterapii. Szczególnie powinniśmy skupić się na kontrolowaniu nadciśnienia tętniczego i przyjmować leki według zaleceń. Pacjent nie powinien dopuścić do sytuacji, w której nie ma wykupionych leków i nie może kontynuować zalecanego leczenia.
Unikanie niekorzystnego wpływu lockdownu
Zalecenia ograniczenia kontaktów międzyludzkich, dystansu, a także zamknięcia społecznego tzw. „lockdownu” prowadzi do niekorzystnych zjawisk zdrowotnych, które negatywnie wpływają na układ krążenia. Często dochodzi do ograniczonej aktywności fizycznej czy gorszej diety. Niekorzystnie wpływa również stres związany z „lockdownem” i pracą zdalną. Powinniśmy minimalizować to ryzyko poszukując pomysłów na zwiększenie aktywności fizycznej oraz wprowadzenie zdrowszej diety, oraz próbując uzyskać stabilności psychiczną i emocjonalną. W sytuacjach gorszego przebiegu stanu zdrowia psychicznego należy skorzystać z konsultacji psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry.
Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego
W chwili obecnej nie ma zmodyfikowanych zaleceń dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego ze względu na pandemię COVID – 19, ryzyko zakażenia oraz fakt przebycia choroby. Pacjenci mający wcześniej zalecone odpowiednie leczenie farmakologiczne powinni kontynuować je według wcześniejszych zaleceń. Nie ma przesłanek by modyfikować leczenie i uznać jakiekolwiek z wyżej wymienionych powodów jako przeciwskazanie. Co więcej dla niektórych leków z głównych grup farmakologicznych obserwuje się korzystny efekt zmniejszonego ryzyka ciężkiego przebiegu COVID – 19 w przypadku wystąpienia zakażenia. Można tutaj wymienić tutaj takie grupy jak inhibitory konwertazy angiostensyny czy sartany. Podobne obserwacje mamy dla leków na podwyższony poziom cholesterolu, czyli dla statyn.
Konieczność intensywnego leczenia innych schorzeń kardiologicznych
W sytuacji ryzyka zakażenia koronawirusem i wystąpienia COVID – 19 istotne znaczenie ma stabilny przebieg współistniejących chorób kardiologicznych. Chodzi tu o dobrą kontrolę nadciśnienia tętniczego, minimalizacje objawów choroby wieńcowej i niewydolności serca. Kluczowe jest przyjmowanie wcześniej zaleconej farmakoterapii z dobrym dostosowaniem się do niej i unikaniem okresów nieprzyjmowania zaleconej dawki leku. Takie przewlekłe postępowanie zapewnia stabilność przewlekłej choroby serca oraz minimalizuje ryzyko ciężkiego przebiegu COVID – 19. Wszelkie modyfikacje leczenia szczególnie uwzględniające zaprzestanie terapii czy zmniejszenie dawek wymaga konsultacji z lekarzem. Należy pamiętać, że dobra kontrola ryzyka czynników sercowo – naczyniowych oraz odpowiednie leczenie przewlekłych chorób serca minimalizuje ryzyko ciężkiego przebiegu COVID – 19.
Powikłania kardiologiczne po COVID – 19
Zdobywamy coraz więcej wiedzy na temat możliwych powikłań kardiologicznych COVID – 19. Uwzględnia się tu m.in. zaburzenie wyrównania wcześniej dobrze kontrolowanego ciśnienia tętniczego, wystąpienie zapalenia mięśnia sercowego, różne formy zaburzeń rytmu oraz objawowa niewydolność serca i powikłania zakrzepowo – zatorowe. Jeżeli po przebytym COVID – 19 utrzymują się objawy tj. osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku, a szczególnie duszność spoczynkowa lub nocna, obrzęki obwodowe, źle wyrównane ciśnienie tętnicze czy dolegliwości o typie kołatań i palpitacji serca, może to wymagać konsultacji kardiologicznej. Podstawowa diagnostyka uwzględnia wykonanie badania echokardiograficznego i EKG. Rozszerzona diagnostyka uwzględnia Holter EKG, Holter ciśnieniowy oraz badania laboratoryjne.
